Γενικά
Tο Δ.Σ. του Ιδρύματος, με τις εκάστοτε συνθέσεις του, έκανε άοκνες προσπάθειες για την πραγμάτωση της δημιουργίας του Κέντρου Νευροεπιστημών - Ινστιτούτου Νευροβιολογικών Ερευνών. Συγκεκριμένα :
Αρχικά, σύμφωνα με βούληση του διαθέτου, προσπάθησε να κατασκευάσει το Ινστιτούτο σε γήπεδο, που θα παρεχωρείτο από τον Ε.Ε.Σ.
Σύντομα κατέστη φανερό ότι ο Ε.Ε.Σ. δεν ήταν διατεθειμένος να παραχωρήσει γήπεδο για την δημιουργία Ινστιτούτου Ερευνών, το οποίο δεν θα υπαγόταν απ’ ευθείας στη δικαιοδοσία και διοίκηση του ιδίου.
Τότε το Δ.Σ. του Ι. Θ. Θ. Κότσικα επεδίωξε τη δημιουργία αυτοτελούς και ανεξάρτητης πτέρυγας σε κάποιο από τα μεγάλα Νοσοκομεία της Αθήνας, όπου θα στεγαζόταν το Ινστιτούτο Ερευνών του Ιδρύματος. Και αυτή η προσπάθεια απέτυχε.
Όταν κατέστη σαφές ότι δεν ήταν δυνατή η συνεργασία με συναφείς φορείς, με σκοπό την δημιουργία Ινστιτούτου Ερευνών του Ιδρύματος Κότσικα, το Δ.Σ. του Ιδρύματος προχώρησε στην αγορά γηπέδου για ανοικοδόμηση κτιρίου, όπου θα στεγαζόταν το Ινστιτούτο.
Αρχικά αγόρασε έκταση εικοσιεπτά περίπου στρεμμάτων, εκτός σχεδίου πόλης, στην περιοχή «πλάτωμα» ή «στρώμα» του Δήμου Σταμάτας του Ν. Αττικής, κοντά στον οικισμό Ευξείνου Πόντου. Η αγορά του γηπέδου πραγματοποιήθηκε την 22.12.1970.
Όταν, μετά δέκα περίπου έτη το Ίδρυμα ξεκίνησε τις διαδικασίες αξιοποίησής του γηπέδου, πληροφορήθηκε ότι είχε αλλάξει η νομοθεσία και στην περιοχή που ήταν χαρακτηρισμένη δασική δεν μπορούσε να ανοικοδομηθεί το κτίριο του Ιδρύματος. Σημειώνεται ότι δεν επετράπη στο Ίδρυμα ούτε η περίφραξη της έκτασης.
Στη συνέχεια αγοράσθηκε οικοπεδική έκταση στην περιοχή Ελληνορρώσων του 7ου Δ.Δ. του Δήμου Αθηναίων, στην συμβολή των οδών Μωραϊτη και Πασσαγιάννη. Εκπονήθηκε πλήρης μελέτη, πραγματοποιήθηκε δημόσιος μειοδοτικός διαγωνισμός και ανετέθη η εργολαβία στην Ανώνυμη Τεχνική Εταιρεία ΚΑΣΤΩΡ (όλη η διαδικασία έγινε υπό τον έλεγχο και την έγκριση της αρμόδιας Διεύθυνσης Κληροδοτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών).
Αφού ολοκληρώθηκαν οι χωματουργικές εργασίες και ποσοστό της τάξης του 35% των εργασιών σκυροδέτησης του κτιρίου, ο Δήμος Αθηναίων, μετά από πιέσεις μιας ομάδας περιοίκων, χαρακτήρισε το ακίνητο «οικόπεδο για την μελλοντική ανέγερση από το Δήμο Αθηναίων κτιρίου πολιτισμού και κοινωνικής πρόνοιας», το δέσμευσε και σταμάτησε τη διαδικασία ανέγερσης του Ινστιτούτου.
Παρά τις παραστάσεις σε αρμοδίους και τους δικαστικούς αγώνες, τους οποίους ανέλαβε το Ίδρυμα και οι οποίοι ακόμα συνεχίζονται, το ακίνητο παραμένει ακόμα δεσμευμένο από το Δήμο Αθηναίων.
Κατόπιν αυτού το Δ.Σ. του Ιδρύματος αγόρασε άλλο οικόπεδο, στη βιομηχανική - βιοτεχνική περιοχή της Κάτω Κηφισιάς, επί της οδού Βιλτανιώτη.
Δεδομένου ότι μέσα στο οικόπεδο υπήρχε παλαιό κτίσμα αποθήκης, το Ίδρυμα προχώρησε στην κατάρτιση μελέτης για την αξιοποίησή του και τη μετατροπή του σε κτίριο εργαστηρίων – γραφείων. Εξεδόθη μάλιστα σχετική άδεία του πολεοδομικού γραφείου του Δήμου Κηφισιάς.
Το υπάρχον μέσα στο οικόπεδο κτίριο, πριν αρχίσουν οι εργασίες, καταστράφηκε από τον σεισμό του 1999, σε βαθμό που να κριθεί ασύμφορη η επισκευή του.
Κατόπιν αυτών εκπονήθηκε νέα μελέτη αξιοποίησης του οικοπέδου, με την ανέγερση νέου κτιρίου εξ υπαρχής και το υπάρχον κτίριο κατεδαφίσθηκε.
Η μελέτη αυτή ολοκληρώθηκε αλλά δεν εκδόθηκε ποτέ άδεια διότι, εν τω μεταξύ, ο Δήμος Κηφισιάς πραγματοποίησε μετατροπή του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής αφαιρώντας εμβαδόν 975,84 Μ2 από το σύνολο των 4.307,17 Μ2 του γηπέδου του Ιδρύματος. Μετά τη ρυμοτόμησή του, το απομένον εμβαδόν του γηπέδου περιορίσθηκε σε 4.407,17 Μ2 – 975,84 Μ2 = 3.331,33 Μ2, μικρότερο των 4.000.00 Μ2, και επομένως μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο λόγω εμβαδού, σύμφωνα με τις πολεοδομικές διατάξεις.
Μετά από παραστάσεις και συνεργασία με τον Δήμο, δόθηκαν νέοι όροι δόμησης για το γήπεδο του Ιδρύματος, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά την ρυμοτόμησή του. Συγκεκριμένα αφαιρέθηκε ένα ακόμα τμήμα του γηπέδου ίσο με 333,14 Μ2 ( 3.331,33 Μ2 Χ 10% ), το οποίο παραχωρήθηκε στο Δήμο Κηφισιάς, και για το υπόλοιπο εμβαδόν των 3.331,33 Μ2 – 333,14 Μ2 = 2.998,54 Μ2 ορίσθηκαν όροι δόμησης με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 29095/18.05.2009 απόφαση της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Δήμου Κηφισιάς ( Σ.Δ. = 0,90, πλάγιες αποστάσεις 10,00 Μ κλπ ).
Προοπτικές δημιουργίας του Ινστιτούτου
Μετά τον καθορισμό όρων δόμησης, το Ίδρυμα Θ. Θ. Κότσικα έχει ξεκινήσει για άλλη μία φορά την προσπάθεια αξιοποίησης του γηπέδου του στην Κάτω Κηφισιά, με σκοπό τη δημιουργία του Κέντρου Νευροεπιστημών - Ινστιτούτου Νευροβιολογικών Επιστημών (Ερευνών). Όμως, επειδή δεν έχει την δυνατότητα να το ανοικοδομήσει με ίδια κεφάλαια , είναι υποχρεωμένο να ερευνήσει την δυνατότητα της αξιοποίησης του, είτε με την διαδικασία της αντιπαροχής, είτε της μακροχρόνιας μίσθωσης, έναντι ανάληψης από τον ανάδοχο εργολήπτη του κόστους ανοικοδόμησής του.
Για το σκοπό αυτό το Δ.Σ. του Ιδρύματος ανέθεσε στο Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών τη διενέργεια εκτίμησης της αξίας του ακινήτου και του προσδιορισμού ενός εύλογου συνταλεστού αντιπαροχής, προκειμένου να αξιοποιήσει το γήπεδο με αυτή τη μέθοδο, με σκοπό να αποκτήσει, χωρίς την εκταμίευση χρημάτων, τους χώρους που απαιτούνται για τη στέγαση και λειτουργία του Ινστιτούτου Νευρολογικών Ερευνών.
Σήμερα, λόγω της οικονομικής ύφεσης και των γνωστών προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζει η κτηματαγορά στη χώρα, απεδείχθει ότι δεν υπάρχει ενδιαφερόμενος για την αξιοποίηση του οικοπέδου με τη μέθοδο της αντιπαροχής. Κατά συνέπεια, για ακόμα μια αφορά, υποχρεωτικά αναβάλλεται η ανοικοδόμηση του Κέντρου Νευροεπιστημών - Ινστιτούτου Νευρολογικών Ερευνών.
Ερευνητικές Δραστηριότητας του Ιδρύματος
Οι ερευνητικές δραστηριότητες του Ιδρύματος υλοποιούνται στο Ινστιτούτο Νευροβιολογικών Ερευνών, το οποίο είναι το μοναδικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα που έχει ως κύριο στόχο τη μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου στην υγεία και στη νόσο.
Οι δραστηριότητες του Ινστιτούτου επικεντρώνονται στη βασική έρευνα του Εγκεφάλου και της Συμπεριφοράς με προσεγγίσεις διαφόρων Ερευνητικών Τομέων, όπως Νευροανατομίας, Κυτταρικής Βιολογίας, Βιοχημείας, Μοριακής Βιολογίας, Νευροφυσιολογίας, Νευρολογίας, Ψυχιατρικής και Πληροφορικής, όπου επιδιώκεται η συμμετοχή κυρίως νέων επιστημόνων. Η συνεργασία όλων των παραπάνω τομέων έχει σκοπό την πραγματοποίηση πρωτότυπης έρευνας και την αξιοποίησή της προς όφελος της πρόληψης και της θεραπείας νόσων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Στην επίτευξη των ερευνητικών στόχων του Ινστιτούτου, έχουν συμβάλλει:
- Οι συνεχείς προσφορές από αναγνωρισμένες Τράπεζες Εγκεφάλων του εξωτερικού, κατεψυγμένων ιστών ανθρώπινων εγκεφάλων από νευρολογικά νοσήματα (νόσος Parkinson, νόσος Alzheimer, Νόσος Huntington, Επιληψία), καθώς και από ψυχικές διαταραχές (Σχιζοφρένεια, Μανιοκατάθλιψη, Αλκοολισμός).
- Η εγκατάσταση επιστημονικού εξοπλισμού που περιλαμβάνει όργανα για τη φύλαξη και επεξεργασία της συλλογής εγκεφαλικών ιστών, που αποτελεί την «Τράπεζα Εγκεφάλων» του Ιδρύματος Θ. Θ. Κότσικα, σε μη ιδιόκτητο χώρο (δύο εργαστήρια στο Παράρτημα του Αιγινητείου Νοσοκομείου, Δημητρέσσα 10, που παραχωρήθηκαν από την 1η Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών).
- Η αμέριστη συμπαράσταση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού.
- Η υποστήριξη άλλων ιδιωτικών φορέων, όπως το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».
Το επιστημονικό προσωπικό του Ινστιτούτου είναι ειδικευμένο στην τεχνογνωσία που απαιτείται για την επεξεργασία των εγκεφαλικών ιστών. Τα τμήματα της Οπτικής Μικροσκοπίας και της Βιοχημείας διαθέτουν την απαραίτητη εργαστηριακή υποδομή, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Ηλεκτρονική Μικροσκοπία, όπου χρησιμοποιούνται τόσο συμβατικές τεχνικές έγκλησης των ιστών σε εποξικές ρητίνες, όσο και κρυοτεχνικές για την εφαρμογή ειδικών ανοσοϊστοχημικών μεθοδολογιών. Διατίθεται ο απαραίτητος εξοπλισμός τόσο για την προπαρασκευή των ιστοτεμαχίων, όσο και για την τελική παρατήρηση υπέρλεπτων τομών στο Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο, τη φωτογράφηση και τη μορφομετρική ανάλυση με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού.
Συγκεκριμένα, στο Ινστιτούτο υπάρχει ο παρακάτω εξοπλισμός:
- Υπερκαταψύκτης οριζόντιου τύπου (-86οC), FORMA 8538, με Back-up CO2 System, και σύστημα συναγερμού με τηλεφωνική ειδοποίηση.
- Ηλεκτρονικό Mικροσκόπιο Διέλευσης Philips 201c με φωτογραφική κάμερα 35mm.
- Ανάστροφο μικροσκόπιο Axiovert 200, εξοπλισμένο με ειδικό σύστημα πολωτικών πρισμάτων NOMARSKI, φίλτρα φθορισμού, συμβατική φωτογραφική μηχανή (MC 80DX) και ψηφιακή κάμερα (DSC-S70).
- Οπτικό Μικροσκόπιο Leitz Aristoplan με σύστημα φθορισμού, πλήρη φωτογραφικό εξοπλισμό και CCD Color Video Camera.
- Οπτικά Μικροσκόπια: α) Leica DM LB με σύστημα φθορισμού και πλήρη φωτογραφικό εξοπλισμό, και β) Leitz Laborlux S.
- Στερεοσκόπια Leica M2 APO.
- Μηχάνημα κρυο-επεξεργασίας ιστών για Ηλεκτρονική Μικροσκοπία, Leica ΕΜ AFS. Διεκπεραιώνονται οι μέθοδοι Ψυκτοαντικατάστασης, και Βαθμιαίας Μείωσης της Θερμοκρασίας (PLT - Progressive Lowering of Temperature) και έγκλειση σε ακρυλικές ρητίνες.
- Μηχάνημα κατασκευής γυάλινων μαχαριών για υπερμικροτόμο, Leica EM KMR.
- Υπερμικροτόμος ηλεκτρονικής μικροσκοπίας, Leica Ultracut R, με ηλεκτρονικό έλεγχο κοπής και εφοδιασμένος με διαμάντινο μαχαίρι για υπέρλεπτες τομές.
- Αυτοματοποιημένο μηχάνημα για την χρώση υπέρλεπτων τομών ηλεκτρονικής μικροσκοπίας, Leica EM Stain.
- Αυτοματοποιημένο μηχάνημα για ανοσοϊστοχημεία με τη μέθοδο του κολλοειδούς ανοσοχρυσού σε υπέρλεπτες τομές ηλεκτρονικής μικροσκοπίας, Leica EM IGL.
- Μικροτόμος για τομές ιστού εγκλεισμένου σε παραφίνη, Leica Biosystems RM2235.
- Κρυοστάτης LEICA CM 1100.
- Μικροτόμος παλλόμενης λεπίδας, Leica VT1000S, για κοπή τομών νωπού ιστού
- Κυτταροφυγόκεντρος Cytospin 3 Shandon
Ακόμα, συμπεριλαμβάνονται όργανα γενικότερου εξοπλισμού, όπως ψυχώμενη φυγόκεντρος, φασματοφωτόμετρο, ζυγοί ακριβείας, επωαστικοί κλίβανοι, φούρνος μικροκυμάτων, υδατόλουτρα, πεχάμετρα, θερμαινόμενοι αναδευτήρες, δοχείο φύλαξης ιστών υγρού αζώτου, δοχείο μεταφοράς υγρού αζώτου Dewar, αντλία υγρού αζώτου, κλπ. Παράλληλα διατίθεται υποδομή Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, εξοπλισμένων με συστήματα μορφομετριάς (Image Analysis).